Szlakiem Zatorzaków
Zobacz mapę szlaku w lepszej rozdzielczości kilkając na jej miniaturę ↓
1. START
Zobacz wideo: https://youtu.be/0Ru-wM6GZWs
Witamy w naszej dzielnicy - Zatorze. Zapraszamy do wspólnej zabawy, która przybliży Wam historię nie tylko miasta ale i naszej dzielnicy. Nasza gra polega na wędrówce od “zatorzaka” do “zatorzaka” czyli charakterystycznych słupków na których ukryliśmy rozwiązanie: litery końcowego hasła i poszczególnych zagadek. Punktów jest 12 i nie trzeba ich odwiedzać po kolei wystarczy zapamiętać ich numery i literę im przypisaną. Na pierwszym zatorzaku jest pierwsza litera naszego hasła. Pomocna będzie mapa. Mamy nadzieję, że będziecie się dobrze bawić, a starsi pomogą maluchom dla których historia miasta podana jest w wersji wierszowanej.
A zatem start!
Witaj miły wędrowniku
W naszym mieście z tradycjami.
Zapraszamy do zabawy
Okraszonej historiami.
Dzieje miasta i dzielnicy,
Poznasz dzięki “zatorzakom”
Na nich nasze odpowiedzi,
Przyjrzyj się uważnie znakom,
One w hasło się ułożą
Gry to będzie rozwiązanie.
Pierwszy właśnie tutaj stoi.
Zacznij proszę swe zadanie!
2. ARCHEOLOGIA
Zobacz wideo: https://youtu.be/lGOCq6vtVsY
Na terenie Leszna nie prowadzono wykopalisk, ale archeolodzy założyli 12 punktów, które dowodzą, że już 1700 lat przed naszą erą mogły tu być skupiska ludzkie. Nazwano je GRODZISKAMI ŁUŻYCKIMI, a jeden z tych punktów jest w rejonie Zatorza przy rowie strzyżewickim. Dowodem na to jest pewien znaleziony przedmiot z brązu. Zabaw się teraz w archeologa i znajdź ten dowód-przedmiot na zatorzaku. Będzie tam również druga litera naszego hasła.
Tak jak stare świata dzieje,
Tak wiekowe w koło knieje.
A w tej dziczy moi mili
Dawno temu ludzie żyli.
Archeolog dowód ma
On się na tym dobrze zna.
3. LEGENDA O HERBIE
Zobacz wideo: https://youtu.be/4oeFVk6zpEQ
Było to w czasach Mieszka I (965 rok). Księżniczka czeska Dobrawa, wybranka księcia, zmierzała ku niemu na własny ślub. Droga prowadziła przez knieje i gęste bory gdzie mieszkały dzikie zwierzęta. Jeden taki zwierz, ogromnych rozmiarów, zaatakował orszak. W obronie księżniczki stanął rycerz czeski Wieniawa. Był to rosły mężczyzna i krzepę miał nieludzką. Pokonał potwora raniąc go śmiertelnie. Dobrawa, aby uhonorować wybawcę nakazała łeb zwierza umieścić w herbie Wieniawy. Dziś i owo zwierzę i oręż czeskiego rycerza jest w herbie Leszna.
Czy wiesz jakie symbole siły są w herbie miasta? Przyjrzyj się uważnie, a napewno znajdziesz odpowiedź na zatorzaku. Tu też ukryta jest trzecia litera naszego hasła.
Gdy Dobrawa, czeska pani,
Na ślub z Mieszkiem borem szła,
Stwór ogromny..i z rogami
Z wielkim rykiem ku niej gna.
Wnet Wieniawa, rycerz hardy
Naprzeciwko zwierza staje,
Raz, dwa bestię obezwładnia
A jej łeb księżniczce daje.
Ona wdzięczna,za obronę
Herb nadaje rycerzowi
Po wsze czasy pan Wieniawa
Siły, krzepy wzór stanowi.
4. NAZWA MIASTA
Zobacz wideo: https://youtu.be/lxT0U6ly3lo
Pierwszy zapis dokumentujący istnienie Leszna pochodzi z 1393 roku, a ówczesna nazwa to LESCZNO. Cztery lata później pojawia się nazwa LESZCZNO i LESZCZYNO. Jedno jest pewne - nazwa wywodzi się od leszczyny, której pełno było w okolicznych lasach, a jej owoc symbolizuje opór, jaki wkrótce okazali mieszkańcy miasta. Gdzieś na zatorzaku jest symbol tej twardości i czwarta litera hasła.
W gąszczu leszczyn, w leśnym mroku,
Z dala od ludzkiego wzroku,
Kilka chałup zbudowano
Od leszczyny nazwę dano.
Tam mieszkaniec każdy hardy,
Tak jak drzew tych owoc twardy.
5. EDUKACJA
Zobacz wideo: https://youtu.be/AS5fqeBMXFs
Leszno rozwijało się bardzo szybko. Dużą zasługą tego było jego położenie przy szlaku handlowym ze Śląska. Już w 1547 roku uzyskało prawa miejskie, a wraz z nim pojawiły się brukowane ulice, wodociągi i nowy ratusz. Powstały drukarnie i nowatorskie gimnazja. Jedną z takich szkół było Gimnazjum Braci Czeskich, do którego uczęszczał Stanisław Leszczyński. Stanisław Leszczyński został… dowiesz się kim, kiedy znajdziesz jego nakrycie głowy, a przy okazji piątą literę hasła.
Wokół wioski miasto rośnie
I wnet ratusz nowy staje.
Sklepy, tkalnie, wodociągi
Drukarz dzieciom książki daje.
A dzieciarnia wiedzę chłonie
Zatem i szkoły powstały
Do słynnego dziś Gimnazjum
Staś Leszczyński chodził mały.
Pilnie uczył się chłopina
By zabłysnąć w wielkim świecie,
No i dopiął swego celu.
Kim się stał? To chyba wiecie.
6. KOLEJ
Zobacz wideo: https://youtu.be/zst0NtVWwbY
Mieszkańcy Leszna, twardzi jak te leszczynowe orzechy, nie poddawali się niepowodzeniom i niedoli. W XVIII wieku miasto przeżyło aż trzy (?) pożary, które strawiły zabudowania doszczętnie. Ale za każdym razem powstawało Leszno jak feniks z popiołów; piękniejsze i nowocześniejsze, a kiedy w 1856 roku pojawił się tu pierwszy pociąg, miasto zaczęło się rozrastać. Kolejarze budowali swoje domy zaraz za torami. O powstałym osiedlu zaczęto mówić ZATORZE. Leszno szybko stało się ważnym i dużym węzłem kolejowym, z którego można było jechać w siedmiu kierunkach w tym do Warszawy i Berlina. Przybywało pasażerów, mieszkańców i Zatorze rozrastało się z roku na rok. Pierwsze pociągi różniły się od tych dzisiejszych.
Poszukaj obrazka na zatorzaku, będzie tam też szósta litera hasła.
Różnie losy się toczyły:
Wojska miasto wyniszczyły,
A gdy ogień gród zrujnował
Lesznianin go odbudował.
Miasto rosło i piękniało,
wreszcie i… kolej dostało.
Wtedy ruch nastąpił wielki,
Zaczął zjeżdżać ludek wszelki,
A że mieszkań potrzebował,
Więc ZATORZE wybudował.
7. GERMANIZACJA
Zobacz wideo: https://youtu.be/kakn_MUXh08
Mimo rozwoju gospodarczego zaczęła podupadać edukacja. W mieście większość stanowili mieszkańcy niemieckojęzyczni, co dość szybko spowodowało wprowadzenie tego języka do szkół jako obowiązkowego. W samym mieście zaczęły obowiązywać niemieckie przepisy. Polacy zaczęli walkę o swoją tożsamość również zbrojnie. Kiedy w Wielkopolsce wybuchło powstanie, w Lesznie utworzono Radę Ludową. Symbolem powrotu do polskości stali się ułani, którzy 17 stycznia 1920 roku wkroczyli do miasta.
Naukę lub edukację można przedstawić za pomocą symbolu. Jeśli uważnie przyjrzysz się zatorzakowi - znajdziesz go. Oczywiście siódma litera hasła też tam będzie.
Wkrótce przyszły takie czasy,
Że ludziska nawet w domu,
Słów niemieckich używali
A te polskie po kryjomu.
Lecz nie wszyscy tego chcieli
Więc się zbuntowało wielu,
I powstanie wywołali
By dojść wreszcie swego celu.
8. SŁODKO I WESOŁO
Zobacz wideo: https://youtu.be/j1dl0UoIVzI
W okresie międzywojennym miasto stało się zupełnie “polskie i słodkie". Świat co prawda grywał na pianinach i fortepianach z fabryki “Teodor Betting i Ska” (dzisiejsza ulica Chrobrego), ale Leszno bardziej zasłynęło ze słodkości jakie tu produkowano aż w 5 fabrykach, a specjały od “Kanolda” znane były w całym kraju. Wiele uciechy z tego powodu miał nie jeden najmłodszy mieszkaniec miasta, o którym w gwarze poznańskiej mówiono ROJBER czyli taki... rozrabiaka, stąd nazwa placu zabaw ROJBERKOWO.
Tu można poswawolić do woli, zjeść coś słodkiego i odkryć z jakich przysmaków słynęło międzywojenne Leszno. Proszę nie zapomnieć o ósmej już literce.
Kiedy miasto odetchnęło
I ustały wszystkie męki,
To z fabryki fortepianów
Popłynęły piękne dźwięki.
Ale rojber, wisus mały
Inny zakład zwiedzać woli,
Tam słodyczy był ocean
Mógł więc najeść się do woli.
Dzisiaj obu fabryk nie ma
Za to plac do uciech stoi
Nazwę nosi - Rojberkowo
Na nim rojber już swawoli.
9. SPORT
Zobacz wideo: https://youtu.be/YoZJzHOq90s
Miasto rozwijało się prężnie. Nie zapominano w nim o kulturze i o sporcie. Już na początku XX wieku powstało Towarzystwo Sportowe “Sokół” i pierwsza hala sportowa zwana ĆWICZNIĄ MIEJSKĄ. Sport, który zapisał się w historii nie tylko miasta ale i całego kraju, to żużel. Unia Leszno to klub z tradycjami. Powstał 8 maja 1938 roku i na przestrzeni lat jego sportowcy odnosili spektakularne zwycięstwa. Dziś, oprócz dwóch kół motorowych, bardzo popularne są w mieście koła rowerowe. Żużlowcy mają swój stadion im. Alfreda Smoczyka, a dla miłośników rowerów i deskorolek na terenie Zatorza wybudowano nowoczesny obiekt - Skateplaza. Zatorze to nie tylko rowery. W Hali Dziewiątka, przy Gimnazjum nr 9, odbywają się mecze Leszczyńskiej Ligi Siatkówki. Leszczynianie lubią różne sporty. Oprócz piłki nożnej, czy koszykówki, prężnie działa sekcja rugby i pétanque (petong), a Rada miasta od 2012 roku organizuje Leszno Sport Festival.
Każdy żużlowiec, rowerzysta czy rolkarz nie może zapomnieć o… Sprawdź na zatorzaku, co należy do podstawowego wyposażenia tych sportowców. Pamiętaj o dziewiątejliterze.
Miasto to nie tylko praca,
Gdy mieszkaniec do dom wracał,
nogi bolą, w plecach strzyka…
Tu pomoże gimnastyka.
Salę ćwiczeń zbudowano
Różne kluby powołano;
Piłka, boks, bieg przełajowy
Najmodniejszy - motorowy.
Żużel wnet i w świecie znają,
Z Unią Leszno w szranki stają.
Motor nadal gra radośnie,
Choć mu konkurencja rośnie.
Młodzież rower pokochała,
Skateplazę zbudowała.
10. SZYBOWCE
Zobacz wideo: https://youtu.be/X2XDP3nNj0k
1 maja 1952 w Strzyżewicach koło Leszna powstał ośrodek lotniczy, który szybko stał się polskim i światowym centrum wyczynowego sportu szybowcowego. Z tego miejsca bito wiele rekordów długości przelotów, szkolono kadry instruktorskie i dziesiątki pilotów, którzy reprezentowali Polskę na zawodach krajowych i międzynarodowych. Dzięki organizowanym tu Mistrzostwom Świata, obiekt był systematycznie rozbudowywany. Na lotnisku powstał internat, sala gimnastyczna, odkryty basen, hangary z zapleczami technicznymi i wieża.
Dziś lotnisko wykorzystywane jest przez wiele szkół lotniczych i prywatnych użytkowników do uprawiania niemal wszystkich dyscyplin sportu lotniczego i organizacji zawodów sportowych. Na lotnisku odbywa się również ruch małego lotnictwa w celach prywatnych i biznesowych.
Szybowiec to taki nietypowy statek powietrzny, który może unosić się godzinami w powietrzu choć nie ma ….no właśnie, pamiętasz czego? Sprawdź na zatorzaku i zapisz dziesiątą literę hasła.
Gdy na ziemi gwar i wrzawa
W górze spokój na nas czeka,
Pan kierowca w korku stoi
Pilot w chmurach się uśmiecha.
Tam szybowiec tak jak Ikar
dumnie wielkie pręży skrzydła
I jak ptak nad miastem krąży
Chociaż wcale nie ma śmigła.
Patrzy z góry i podziwia,
Siedemdziesiąt lat już blisko,
Swoje miasto słynne w świecie,
Jego szkołę i lotnisko.
11. BALONY
Zobacz wideo: https://youtu.be/eqvWQEIfZF8
Leszczyńskie lotnisko sprzyjało nie tylko rozwojowi szybownictwa ale było też przyjazne balonom, Pierwsze z nich pojawiły się nad miastem w 1988 roku i wpisały się na stałe w wizerunek miasta. Od blisko trzydziestu lat “baloniarze” walczą o Puchar Leszna, a od 2007 roku odbywają się tu Balonowe Mistrzostwa Polski Kobiet. Zawodnicy z Leszna zdobywają krajowe i międzynarodowe nagrody, a ich balony podziwiano nawet nad Murem Chińskim. Leszczyński Klub Balonowy szkoli także młodzież, a wielu juniorów startuje w zawodach w swojej klasie i odnosi sukcesy.
Każdy lubi patrzeć na lecące balony. Wyglądają jak kolorowe łezki na błękitnym niebie. Załoga siedzi w gondoli czyli… no właśnie, jak nazywa się inaczej ta część balonu? Odpowiedź znajdziesz na zatorzaku wraz z jedenastą literą hasła.
Pośród ptaków i szybowców
Inne grono jest sportowców.
Z błękitnego nieboskłonu,
Z kolorowego balonu,
Zawodnicy spoglądają
Wszystkich w dole pozdrawiają.
A od dawna w jednym celu,
Zjeżdża się tu śmiałków wielu,
Bloczki, liny i gondola
A pod nimi: lasy, pola.
W balonowe szranki stają
Nagród wiele zdobywają.
Balon za balonem leci,
Ku uciesze wszystkich dzieci
12. FINAŁ
Zobacz wideo: https://youtu.be/A-AoxGJhOyw
Leszno rozrasta się i pięknieje. Powstają nowe obiekty, nie tylko sportowe, jak Aquapark czy Skateplaza, ale i kulturalne. W 2016 roku swoje podwoje otworzył miejski teatr. Młodzież uczy się w trzech placówkach o statusie szkoły wyższej. Miasto przyjazne jest różnym religiom. Mieszkańcy dbają o dzielnice, w których mieszkają. Zatorze, dawniej rejon kolejarski, dziś zielone i kolorowe, przyciąga mieszkańców i turystów swoimi atrakcjami. Mamy nadzieję, że i Szlak Zatorzaków stanie się jedną z nich.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat naszego miasta i regionu zapraszamy do Muzeum Okręgowego. Wśród wielu eksponatów znajdziesz tam szuńdy. Co to takiego i do czego służyły dowiesz się w muzeum, ale już teraz zobacz ich wizerunek na zatorzaku. Będzie tam również ostatnia litera naszego hasła.
Miasto rośnie i pięknieje,
Wciąż poszerza swe granice,
Odnowione stare kąty,
Kwitnie centrum i dzielnice.
Na Leszczynku motor huczy
Zatorze jest rowerowe
Czysta woda w Zaborowie
Strzyżewice szybowcowe.
W koło miasta kolorowa
Mapa się rozciąga szlaków.
Teraz możesz także ruszać
Śladem naszych zatorzaków.
I tak oto miły wędrowniku przemierzyłeś naszą dzielnicę Zatorze. Teraz usiądź i odpocznij. Uporządkuj znalezione litery i odczytaj hasło. Mamy nadzieję, że dobrze się bawiłeś i odwiedzisz nas ponownie.
Krzyżówka
Jeśli chciałbyś podsumować swoje wiadomości o mieście proponujemy rozwiązać krzyżówkę:
- Pokazuje jak dojść np. do Rojberkowa.
- Przedmiot z brązu znaleziony przez archeologów na terenach Leszna(1700 lat p.n.e.)
- Inaczej moc, krzepa.
- Owoc drzewa od którego pochodzi nazwa Leszna.
- Co oprócz korony posiada król.
- Dawna lokomotywa na dworcu w Lesznie.
- Bracia Czescy maczali w nim gęsie pióra.
- Torebka papierowa w poznańskiej gwarze.
- Co chroni kask.
- Najważniejsze w szybowcu.
- Siedzą w nim piloci balonu.
- Materiał z którego robiono szuńdy.
